Upadłość konsumencka jest często wykorzystywanym instrumentem prawnym, mającym na celu oddłużenie osób fizycznych nieprowadzących działalności fizycznej, które znajdują się w stanie niewypłacalności. Kiedy i jak można ogłosić upadłość konsumencką? W tym artykule przedstawimy Państwu podstawowe informacje, które powinny wyjaśnić ten problem.

Kto może ogłosić upadłość konsumencką?

Podstawą każdego wniosku o upadłość konsumencką jest wykazanie niewypłacalności (zgodnie z art. 11 ust. 1 PrU) przez osobę fizyczną, która nie prowadzi działalności gospodarczej. Pamiętajmy, że osoba ubiegająca się o upadłość konsumencką nie dostanie zgody na jej ogłoszenie, jeżeli rok przed złożeniem wniosku prowadziła działalność gospodarczą. 

Osoba niewypłacalna

Osoba niewypłacalna to taka, która utraciła zdolność do spłacenia swoich zobowiązań pieniężnych. Nie może więc ogłosić upadłości konsumenckiej osoba, która posiada środki na spłatę, ale zwyczajnie nie chce spłacić swoich zobowiązań. Nie podlega upadłości konsumenckiej również taka osoba, która ma jedno zobowiązanie oraz jeżeli termin spłaty jeszcze nie nadszedł. Osoba, która może ogłosić upadłość konsumencką musi więc posiadać kilka zobowiązań pieniężnych i spóźniać się ze spłatą ponad 3 miesiące - zgodnie z art. 11 ust. 1a PrU.

Kiedy wniosek o upadłość konsumencką zostanie oddalony?

Istnieje kilka przesłanek, które przekreślają szanse osoby, która ubiega się o upadłość konsumencką.

  • Dłużnik podaje fałszywe lub niezupełne dane we wniosku (chyba, że dane te są nieistotne dla sprawy);
  • jeżeli prowadził działalność gospodarczą i wbrew obowiązującym przepisom nie zgłosił wcześniej wniosku o upadłość;
  • czynność prawna dłużnika jest dokonywana z pokrzywdzeniem wierzycieli;
  • dłużnik w przeciągu ostatnich 10 lat przechodził postępowanie upadłościowe, które zostało umorzone (nie na wniosek dłużnika);
  • plan spłaty został uchylony z winy dłużnika.

Jeżeli któraś z tych przesłanek zostanie spełniona, osoba fizyczna nie jest zdolna do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Jest jednak jeden wyjątek - upadłość konsumencka może zostać ogłoszona na podstawie względów humanitarnych (art. 491⁴ ust. 4 PrU). Oznacza to, że osoba zagrożona jest możliwością zostania bezdomną, utracenia zdrowia (ze względu na brak jedzenia, lekarstw itp.) lub niewypłacalność może znacznie pogorszyć relacje rodzinne.

Bardzo ważnym jest fakt nieumyślnego spowodowania niewypłacalności. Jeżeli sąd oceni, że dłużnik z premedytacją doprowadził do stanu, w którym nie może spłacić swoich zobowiązań, wniosek o upadłość zostanie oddalony. Dotyczy to również sytuacji, gdy dłużnik staje się niewypłacalny w skutek rażącej niedbałości.

Jak złożyć wniosek o upadłość konsumencką?

Wypełnienie i złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest zbyt skomplikowane. W Internecie dostępny jest gotowy formularz sporządzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości, który wystarczy wypełnić (każdą rubrykę wypełniamy starannie i zgodnie z prawdą). Wniosek można sporządzić własnoręcznie i pominąć oficjalny formularz, jednak zawierać musi podstawowe dane:

  • wyznaczenie sądu, do którego składa się wniosek o upadłość gospodarczą;
  • podstawowe dane dłużnika - imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania;
  • wykaz majątku - wszystkie ruchomości i nieruchomości mające wartość ekonomiczną (można pominąć podstawowe przedmioty niezbędne do życia);
  • przedstawienie wierzytelności dłużnika - spis podmiotów, które są winne dłużnikowi pieniądze;
  • pełna lista długów - wskazanie wierzycieli, kwoty zadłużenia oraz terminu spłaty;
  • lista długów spornych - przedstawienie wierzycieli, którzy żądają spłaty długów bezpodstawnie (według dłużnika);
  • argumentacja wniosku - przedstawienie sytuacji finansowej i osobistej dłużnika oraz wskazanie powodu niewypłacalności;
  • lista dowodów - wszelkie dokumenty, które uzasadniają wniosek dłużnika.

Jeżeli samodzielnie tworzymy wniosek o upadłość konsumencką, najlepiej sięgnąć po informacje do  art. 491² ust. 4 PrU. Złożenie wniosku wymaga stałej opłaty w wysokości 30 zł. Pamiętajmy, że wniosek o upadłość konsumencką należy własnoręcznie podpisać i złożyć w sądzie lub wysłać pocztą.

Przebieg postępowania

Postępowanie sądu w sprawie upadłości konsumenckiej kończy się zazwyczaj na jednym posiedzeniu. Podczas tego posiedzenia dłużnik jest przesłuchiwany w celu oceniania przez sąd, czy osoba składająca wniosek jest faktycznie niewypłacalna. Dłużnik musi wykazać na posiedzeniu, że posiada rzeczywistą chęć oddłużenia. Jeżeli sąd oceni, że dłużnik ma pełne prawo do ogłoszenia upadłości konsumenckiej, wydaje odpowiednie postanowienie. W dokumencie tym zamieszczona jest informacja o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej oraz wyznaczony zostaje syndyk, który staje się odpowiedzialny za sprawy dłużnika (art. 4915 PrU).

Jeżeli dłużnik ogłosi upadłość konsumencką, traci prawo do rozporządzania i korzystania ze swojego majątku. Traci on również wszelkie prawa związane z majątkiem - nie może zawierać umów oraz podejmować się kolejnych pożyczek.

Dziękujemy za pomoc merytoryczną przy powstaniu artykułu adwokatowi Krzysztofowi Śpiewakowi (https://smadwokaci.pl/) z Poznania.