Leasing finansowy i operacyjny – jak zaksięgować?

Leasing to jedna z popularniejszych form finansowania w Polsce, szczególnie wśród małych i średnich przedsiębiorstw. W 2025 roku warto zrozumieć, jakie są różnice między leasingiem finansowym a operacyjnym oraz jakie mają konsekwencje księgowe. Właściwe zaksięgowanie tych umów ma kluczowe znaczenie dla efektywności zarządzania finansami firmy oraz zgodności z przepisami prawa.

Leasing finansowy a operacyjny – podstawowe różnice

Cechy leasingu finansowego

Leasing finansowy to forma długoterminowego wynajmu, która w praktyce przypomina zakup środka trwałego. W przypadku leasingu finansowego:

1. Właścicielstwo: Po zakończeniu umowy leasingobiorca ma możliwość wykupu przedmiotu leasingu, co czyni go właścicielem.
2. Amortyzacja: Leasingobiorca ma prawo do amortyzacji przedmiotu leasingowego, co pozwala na obniżenie podstawy opodatkowania.
3. Koszty: Miesięczne raty leasingowe są uznawane za koszt uzyskania przychodu.

Cechy leasingu operacyjnego

Leasing operacyjny jest bardziej zbliżony do tradycyjnego wynajmu niż do zakupu. Kluczowe cechy to:

1. Brak prawa własności: Po zakończeniu umowy leasingobiorca nie nabywa przedmiotu leasingu na własność.
2. Brak amortyzacji: Przedmiot leasingu nie jest amortyzowany przez leasingobiorcę.
3. Koszty: Całkowite koszty leasingu operacyjnego również są zaliczane do kosztów uzyskania przychodu.

Księgowanie leasingu finansowego

Księgowanie leasingu finansowego wymaga szczególnego podejścia. Oto kluczowe kroki:

Krok 1: Ustalenie wartości przedmiotu leasingu

Wartość przedmiotu leasingu musi być ustalona na podstawie umowy leasingowej. Wartość ta obejmuje wszystkie koszty związane z nabyciem przedmiotu.

Krok 2: Księgowanie na początku umowy

Na początku umowy leasingowej należy zaksięgować wartość przedmiotu leasingu jako aktywo oraz zobowiązanie leasingowe. Księgowanie wygląda następująco:

• Wn(Aktywa trwałe) – wartość przedmiotu leasingu
• Ma(Zobowiązania z tytułu leasingu) – wartość przedmiotu leasingu

Krok 3: Amortyzacja

Amortyzacja przedmiotu leasingu odbywa się zgodnie z obowiązującymi stawkami. Każdego miesiąca należy zaksięgować amortyzację:

• Wn(Koszty amortyzacji) – wartość amortyzacji
• Ma(Aktywa trwałe) – wartość amortyzacji

Krok 4: Księgowanie rat leasingowych

Miesięczne raty leasingowe należy księgować w sposób następujący:

• Wn(Koszty uzyskania przychodu) – część odsetkowa raty
• Wn(Zobowiązania z tytułu leasingu) – część kapitałowa raty
• Ma(Kasa/bank) – łączna wysokość raty

Księgowanie leasingu operacyjnego

Księgowanie leasingu operacyjnego jest prostsze. Oto poszczególne kroki:

Krok 1: Księgowanie na początku umowy

Leasing operacyjny nie wymaga zaliczania przedmiotu leasingu do aktywów. Księgowanie na początku umowy polega na ujęciu jedynie przyszłych zobowiązań.

Krok 2: Księgowanie rat leasingowych

Miesięczne raty leasingowe księguje się jako koszty uzyskania przychodu:

• Wn(Koszty uzyskania przychodu) – całkowita wysokość raty
• Ma(Kasa/bank) – całkowita wysokość raty

Przykłady księgowań

Przykład leasingu finansowego

Załóżmy, że firma ABC zawarła umowę leasingową na samochód o wartości 100 000 zł na 5 lat z opcją wykupu za 10 000 zł. Księgowanie na początku umowy oraz w pierwszym miesiącu amortyzacji wyglądałoby następująco:

1. Na początku umowy

   :

   • Wn Aktywa trwałe 100 000 zł
   • Ma Zobowiązania z tytułu leasingu 100 000 zł

2. Miesięczna amortyzacja

   (zakładając stawkę 20% rocznie):

   • Wn Koszty amortyzacji 1 667 zł
   • Ma Aktywa trwałe 1 667 zł

3. Miesięczna rata leasingowa

   (przy założeniu, że rata wynosi 2 000 zł, z czego 333 zł to część odsetkowa):

   • Wn Koszty uzyskania przychodu 333 zł
   • Wn Zobowiązania z tytułu leasingu 1 667 zł
   • Ma Kasa/bank 2 000 zł

Przykład leasingu operacyjnego

Dla leasingu operacyjnego, na przykładzie umowy na sprzęt biurowy za 50 000 zł na 3 lata:

1. Na początku umowy

   : brak księgowań.

2. Miesięczna rata leasingowa

   (przy założeniu, że wynosi 1 500 zł):

   • Wn Koszty uzyskania przychodu 1 500 zł
   • Ma Kasa/bank 1 500 zł

Podsumowanie

Księgowanie leasingu finansowego i operacyjnego wymaga znajomości przepisów oraz szczegółowego podejścia do każdej umowy. Właściwe zaksięgowanie jest kluczowe dla prawidłowego zarządzania finansami przedsiębiorstwa i przyczynia się do optymalizacji obciążeń podatkowych. W kontekście 2025 roku, kiedy coraz więcej firm korzysta z leasingu, znajomość tych zasad staje się niezbędna dla każdego przedsiębiorcy.